Als de piano of vleugel niet echt mooi klinkt maar alles verder technisch in orde is, wat kan er dan nog aan gedaan worden? Intoneren!
Het is een lastig onderwerp met een groot grijs gebied. Hoe komt dat toch? Wat is intoneren eigenlijk? Zo kort mogelijk beschreven: het veranderen of beïnvloeden van de toon en de klankleur. In ons blog over de klank van een piano kan je meer lezen over wat voor een klanken een piano of vleugel kan hebben.
Alles in een piano of vleugel draagt bij aan het geluid, zelfs het meubel! Er wordt pas geïntoneerd als alles helemaal technisch in orde is. Dit komt doordat alles invloed heeft op het geluid. Het instrument moet optimaal spelen en gestemd zijn.
Als alles in orde is begint de technicus aan de intonatie. Je kan het een beetje vergelijken met het maken van een film. Je gaat eerst een script schrijven, acteurs zoeken, de juiste muziek vinden, alles opnemen en als alles gedaan is: het editen. Met het editen van de film kan je bepalen hoe de film er uiteindelijk uit zal gaan zien.
Intoneren is dus eigenlijk het editen van het geluid, klankkleur en dynamiek van piano of vleugel!
Omdat intoneren uit meerdere onderdelen bestaat, volgt nu een stap voor stap uitleg van wat er allemaal bij dit proces komt kijken.
Scheitelen (shjeitelen)
Een Duits woord. Scheitelen is een handeling waarbij de technicus er voor zorgt dat de kop kaarsrecht op de snaren komt. Soms raakt een hamerkop de snaren (overdreven) scheef. Dit geeft ongewenste bijgeluiden. Een voorbeeld: als jij in een paar schoenen loopt waar je rechterschoen drie millimeter lager is dan je linkerschoen dan merk je dat.
Stemmen
Na het scheitelen gaat de technicus nog een keer stemmen. Dan krijg je een exact beeld van hoe de piano of vleugel klinkt.
De spanning van de hamerkoppen veranderen
Een hamerkop is bekleed met vilt wat onder hoge spanning wordt vastgelijmd. Er staat dus veel spanning op een hamerkop, wat van grote invloed is op de dynamiek, hardheid en klankleur van de toon. Als de spanning van een hamerkop erg hoog is, dan krijg je een heldere of fellere toon. Met een lagere spanning krijg je een warme of omfloerste toon.
De spanning pas je aan door met naalden in de hamerkoppen te prikken. Dit is een lastige en precieze vaardigheid die niet heel veel technici bezitten. Het vraagt veel geduld, doorzettingsvermogen, goede oren, nauwkeurigheid en vakmanschap. Een professioneel opgeleid vakman/vrouw voert dit werk uit met veel plezier. Wetende wat voor resultaat hij of zij kan behalen.
De hele piano of vleugel moet dezelfde hardheid qua toon hebben. Als dat geëgaliseerd is, krijg je een evenwichtig klankbeeld. Vaak gaat een technicus dan samen met een klant overleggen over hoe hun piano of vleugel mag gaan klinken. Er wordt geprikt, geluisterd, gescheiteld, gestemd en weer opnieuw geprikt. Dit maatwerk/editen zorgt ervoor dat de klank zo veel mogelijk aansluit bij jouw muzikale voorkeur.
Zo’n intonatie-klus kan soms dagen duren. Het hangt er maar net vanaf hoeveel de technicus mag doen van de klant om het beste resultaat te verkrijgen. Dit soort intonatieklussen wordt vaak gedaan bij pianisten thuis of in concertzalen. Het heeft eigenlijk geen zin om zo’n intensieve intonatieklus uit te voeren op een goedkopere piano. De kwaliteit van een piano of vleugel speelt namelijk ook een grote rol. Een instrument van goede kwaliteit leent zich beter voor een mooie intonatie.
Houd er rekening mee dat elke piano of vleugel een beperkt aantal mogelijkheden heeft. Het is niet zo dat wij een vleugel volledig van klank kunnen veranderen. Ja, er kan nog veel gedaan worden met de klank. Maar als jij een totaal andere klank zoekt, dan kan je misschien beter gaan kijken naar een andere piano of vleugel.
Daar komt het uiteindelijk op neer. Iedereen heeft zijn of haar voorkeur voor een bepaalde klankkleur. De muziek die jij graag speelt, bepaalt voor een deel ook de klank die jij zoekt.
Muziek en geluid zijn niet tastbaar. Dat maakt het soms lastig om te vinden wat juist is voor jou. Maar dat maakt het ook weer erg leuk! Het is een avontuur, een beleving. Jij hebt een bepaalde klank in gedachten - de klank van de piano van je ouders of misschien de klank van dat ene concert wat je een paar jaar geleden hebt gehoord. Samen met de technicus ga je naar de klank zoeken en de juiste intonatie toepassen op jouw instrument.
Veel plezier bij het ontdekken!
